Vraag naar hét kledingstuk van de 20e eeuw, en de meeste mensen zullen de spijkerbroek noemen. Wat is het verhaal achter deze stoere broek die bij vele mensen – uit alle lagen van de bevolking – een vast onderdeel van hun uitrusting vormt?

Een revolutionaire, stevige werkbroek

De oorsprong van de spijkerbroek is willekeurig. De pioniers in het wilde westen van de Verenigde Staten, zoals mijnwerkers, goudzoekers en cowboys, leidden een ruig leven en dat had zijn weerslag op hun kleding. Kleding van leer, canvas en van zware katoenen stoffen was in staat deze wildebrassen tijdens hun dagelijkse bezigheden te beschermen, maar liet ook regelmatig langs de naden los. Rond 1870 werden broeken van zware katoenen stoffen (gebaseerd op de Europese ‘serge de Nîmes‘) voor het eerst met metalen klinknagels versterkt. Dat zorgde voor ongelooflijk solide broeken die veel minder snel versleten dan hun voorgangers. De jeans waren definitief geboren.

Van praktisch kledingstuk tot geliefd mode-item

In de eerste decennia van hun bestaan werden de jeans vrijwel uitsluitend door pioniers en arbeiders gedragen. De cowboys die optraden in de Wild West shows en in de films van de jaren 20 en 30 droegen jeans. De masculiene uitstraling van deze helden sprak vooral jongemannen aan, die vervolgens zelf een paar aanschaften. In gezelschap van Amerikaanse soldaten reisden de jeans daarna mee naar Europa, waar men de ogen uitkeek en geïnteresseerd raakte in deze stoere kleding. De spijkerbroek was niet langer enkel een werkbroek: het werd een geliefd mode-item.

Populariteit en variatie

James Dean was een van de filmiconen uit de jaren 50. Dankzij hem verkreeg de spijkerbroek zijn nog steeds geldende associatie met rebellie, motoren en de opkomende jeugdcultuur. Het merk Levi’s speelde in op de nieuwe vraag naar jeans, waarna het product een internationale afzetmarkt had gevonden. Ook begon er variatie in het nogal monotone ontwerp te komen. Zo voegden de hippies hun eigen borduurwerk en versieringen aan de egaal blauwe broeken toe als vorm van zelfexpressie. In de jaren 80 werden de jeans een vorm van haute couture: verschillende grote modemerken – waaronder Versace, Calvin Klein en Gucci – begonnen toen hun eigen dure spijkerbroeken te ontwerpen.

De lovestory met de jeans gaat onverminderd door

Op dit moment zijn er meer stijlen spijkerbroeken (maar ook spijkerjasjes, spijkerrokken en zelfs spijkershirts) dan ooit tevoren. Je kunt moderne high fashion jeans kopen en retro spijkerbroeken die geïnspireerd zijn door de mode van de jaren 70 en 80. Voorts zijn er jeans die milieuvriendelijk geproduceerd worden, spijkerbroeken met wijde pijpen en skinny jeans. Je kunt spijkerbroeken aantrekken die kunstmatig versleten en gerafeld worden en je kunt jeans dragen die door jarenlang gebruik datzelfde uiterlijk hebben verkregen.

Buiten de westerse wereld is het dragen van jeans vaak nog een symbool van luxe. In de communistische wereld droeg men dit soort broeken om zich af te zetten tegen het verstikkende politieke systeem dat daar heerste. De jeans staan immers voor vrijheid, individualisme en Americana en komen voor in liedjes die ‘The Land of the Free’ bezingen, zoals ‘Blue Jeans’ van Lana del Rey. Het ziet er vooralsnog niet naar uit dat deze ietwat stugge, lichtblauwe kledingstukken, die ooit bedoeld waren voor wilde cowboys en trekkers, de komende eeuw uit de mode zullen raken.